در هنگام کار با برق و تجهیزات الکتریکی رعایت ایمنی فرد ضروری است و استفاده از وسایل و لوازم ایمن برقی و همچنین رعایت رفتارهای ایمن در محیط کار برای داشتن محیطی ایمن توصیه می شود. در این مقاله ۳ نکته مهم ایمنی در برق را بررسی می کنیم که لازم است هر مهندس برق یا تکنسین در حین کار با برق رعایت کند.

تعریف ایمنی: رعایت اصول و مقرراتی است که برای رهایی از شرایط مخاطره آمیز و به منظور حفظ نیروی انسانی و تأسیسات بکار گرفته می شود.

تعریف ایمنی براساس تعریف استاندارد OHSAS

در امان بودن از ریسک غیرقابل قبول یک آسیب. ایمنی به عنوان حفاظت انسان و کارایی او، از صدمات و پیشگیری از صدمه دیدن انسان تعریف می شود.

سری ارزیابی ایمنی و بهداشت شغلی (Occupational Health and Safety Assessment Series) است و OHSAS 18001:2000 استاندارد قابل ممیز و صدور گواهینامه است که در پاسخ به نیاز سازمان ها به یک استاندارد که به وسیله آن بتوانند سیستم مدیریت خود را در زمینه های بهداشتی و ایمنی ارزیابی کنند، تدوین شده است.

ایمنی محیط کار

ایمنی شرایطی است که منابع انسانی را از عوامل مضری که می تواند سلامتی آنان را به خطر اندازد، مصون دارد. مسئولیت عمده ایمن سازی محیط کار به عهدۀ مدیران سطوح بالای سازمان به ویژه مدیران پرسنلی است. البته اهمیت همکاری کارکنان را در محیط امن نمی توان نادیده گرفت.

به عبارت دیگر ایمنی کار عبارت است از: فراهم آوردن موجباتی که از بیماری ها و حوادث ناشی از کارهای صنعتی جلوگیری می کند. یعنی هر چه تعداد حوادث ناشی از کار کمتر باشد می توان گفت که ایمنی بیشتری در محیط کار وجود دارد.

۱-حفاظت و ایمنی قبل از شروع به کار با برق

ایمنی محیط کار قبل از شروع به کار از نکات مهمی است که باید مد نظر قرار گیرد. کار کردن بر روی مدار برق دار یکی از خطرناک ترین مواردی است که هر کارگر ممکن است انجام دهد. اگر شخصی مدار را بدون اطلاع قبلی وصل کند، ممکن است دیگران دچار شوک شده، بسوزند یا در اثر جریان برق کشته شوند. شروع به کار غیر منتظره تجهیزات الکتریکی می تواند باعث جراحات شدید یا مرگ شود. قبل از انجام هر کاری بر روی مدار، درب تابلو توزیع برق باید بسته و قفل و برچسب زده شود، سپس مدار برای اطمینان از بدون برق بودن باید تست شود.

قبل از انجام هر گونه بازرسی یا تعمیرات بر روی تجهیزات (حتی مدارهایی که ولتاژ کمی دارند) مدار را در جعبه کلید خاموش و کلید باید در وضعیت OFF قرار گیرد. در همان زمان، علائم هشدار دهنده برای آگاهی افرادی که قصد کار با تجهیزات را دارند، باید به تجهیزات نصب شود. مدار و تجهیزات را جهت اطمینان از بدون برق بودن آنها، دوباره باید آزمایش کرد.

دو کلید نباید شبیه به هم باشند و هر کلید تنها با یک قفل باید سازگار باشد و تنها یک کلید باید به هر کارگر داده شود. اگر بیش از یک کارگر بر روی مداری کار و یا قطعه ای از تجهیزات را تعمیر می کند، هر کارگر باید با کلید شخصی خودش آن را نقل کند و هرگز اجازه ندهد کسی دیگر آن را بردارد. همیشه، باید مطمئن شد که کارگران دیگر در معرض خطر قرار نمی گیرند.

کارگرانی که قفل کردن و برچسب گذاری را انجام می دهند باید آموزش ببینند و برای تعمیر و نگهداری تجهیزات الکتریکی مجوز داشته باشند. قفل کردن سوئیچ (کلید) یا تابلوی تغذیه از روشن شدن مدار توسط دیگران جلوگیری می کند. وجود برچسب کارگران دیگر را از عملکرد شما آگاه می کند.

به خاطر داشته باشید، هر مداری ممکن است به درستی سیم کشی نشده باشد و سیم ها ممکن است با مدارهای برق دار دیگر تماس یابند. افراد دیگر ممکن است کاری انجام دهند که شما در خطرقرار بگیرید بنابراین همه موارد احتیاطی لازم را بکار ببرید.

عدم استفاده از جواهرات و اشیای فلزی

قبل از شروع به کار، کلیه جواهرات و اشیاء فلزی با لباس های اضافی را باید از بدن دور کرد. این چیزها در صورتی که پوشیده شوند و نزدیک به جریان های زیاد قرار گیرند می توانند سبب سوختگی شده و در زمان انجام کار به جایی گیر کنند.

لباس ایمن در کار با برق

در شرایط مرطوب کار نکنید

به خاطر داشته باشید که هر خطری در شرایط مرطوب و خیس خطرناک تر خواهد شد. برای اینکه در شرایط ایمن باشید، فرض کنید که در هر موقعیت کاری رطوبت وجود دارد. حتی اگر آبی شما ندیده باشید حتی عرق می تواند شرایط مرطوبی ایجاد کند.

در نواحی خیس یا مرطوب نباید بر روی مدار کارکرد یا از تجهیزات الکتریکی استفاده کرد. در صورت ضرورت، منطقه را از وجود مدار اضافی یا اشیاء آویزان پاک و سطح خیس را با تخته های چوبی باید پوشاند که بتواند منطقه را خشک نگه دارد.

کارگران و تکنسین ها باید کفش یا چکمه های پلاستیکی عایق بپوشند. وقتی سیم های تغذیه و سیم های فرعی به پریز متصل یا از آن خارج می شوند، دست ها باید کاملا خشک باشند. استفاده از محلول های تمیز کننده بر روی تجهیزات الکتریکی مجاز نیست.

از خطوط جریان هوایی دوری کنید

کارگران و تکنسین ها باید دقت کنند که با خطوط جریان هوایی با سیم های لخت دیگر، تماس پیدا نکنند. بیش از نیمی از مرگ های ناشی از جریان برق به علت تماس با خطوط هوایی است. وقتی در نقاط مرتفع نزدیک به خطوط هوایی کار انجام می شود، از قرارگیری در موقعیت هایی که سبب می شود فرد با خط بدون محافظ یا بدون عایق تماس پیدا کند، باید خودداری کرد. بطور کلی، حداقل فاصله از خطوط انتقال ولتاژ بالا ۱۰ فوت است.

رانندگان وسیلۀ نقلیه همچنین باید به سیم کشی هوایی توجه داشته باشند. کامیون های حمل زباله، لودرها و جرثقیل ها ممکن است با خطوط جریان هوایی تماسپیدا کنند. اگر تجهیزات و وسایل نقلیه با سیم های برق دار تماس داشته باشند، رانندگان دچار شوک خواهند شد و ممکن است کشته شوند.

اگر در این شرایط شما در وسیله نقلیه هستید، در داخل آن بمانید و از آنچه که در اطراف شما می گذرد آگاه باشید.

از اتصالات و سیم کشی مناسب استفاده کنید

مدار را متحمل بار زیاد نکنید.
GFCI را تست کنید .
با استفاده از دکمه GFCI، Test را ماهیانه آزمایش کنید.
سوئیچ ها و عایق ها را بررسی کنید.
ابزارها و تجهیزات دیگر باید به درستی عمل کنند. مطمئن شوید که سوئیچ ها و قسمت های عایق دار در شرایط خوبی قرار دارند.
از پریزهای سه شاخه استفاده کنید. هرگز از پریز سه شاخه اتصال به زمین که شاخه سوم آن شکسته شده است استفاده نکنید. هنگام استفاده از ابزاری که سیم سوم اتصال به زمین نیاز دارند تنها از سیم های رابط سه سیم یا سه شاخه ی اتصال به زمین و خروجی سه سوراخه باید استفاده شود. هرگز شاخه اتصال به زمین را از پریز جدا نکنید.
اگر سیمی را بدون دو شاخه اتصال به زمین دیدید، سیم را از سرویس فوراً خارج کنید.

از سیم های رابط به درستی استفاده کنید.

گر از سیم (رابط) فرعی باید استفاده شود، سیمی که ظرفیت کافی برای حمل جریان در ابزار مورد مصرف را دارد، انتخاب کنید. سیم با اندازه کوچکتر از حد مورد نیاز می تواند گرم شده و سبب افت در ولتاژ و توان ابزار شود.

توصیه های سازنده ابزار را برای درجه سیم مورد نیاز و طول سیم چک کنید و مطمئن شوید که عایق سالم است. برای کاهش ریسک آسیب به عایق سیم ها، از سیم های دارای عایق که با حرف hard service) S) نشانه گذاری شده اند، علاوه بر سیم های مشخص شده با حروف Jounior hard service) SJ) باید استفاده کرد. مطمئن شوید که دو شاخۀ اتصال به زمین سالم بوده و در موقعیت های مرطوب، سیم ها و اتصالات ضد آب بوده و برای چنین شرایطی مطلوب است.

۲-رفتارهای ایمن در کار با برق

وجود یک محیط کاری ایمن به تنهایی برای کنترل همه خطرات الکتریکی کافی نیست. بلکه باید ایمن کار کنید. رفتارهای ایمن در کار به کنترل ریسک، آسیب یا مرگ ناشی از خطرات در کارگاه کمک می کنند. اگر شخصی با مدار الکتریکی با ابزار آلات و تجهیزات الکتریکی سروکار دارد، ضروری است که رفتار ایمن نیز داشته باشد.

همۀ کارگران باید با دستورالعمل های انجام شغلشان آشنایی زیادی داشته باشند. هر شخصی باید بداند که چگونه از سیستم های کنترلی ویژه ای که به سالم ماندن افراد کمک می کند، استفاده نماید.

کنترل خطرات الکتریکی از طریق رفتارهای کاری ایمن

برای کنترل خطر از طریق رفتار ایمن، باید:

برای کار و ایمنی برنامه ریزی شود.
از کار کردن در شرایط مرطوب و خطرناک اجتناب شود.
از خطوط جریان برق هوایی دوری شود.
از سیم کشی و اتصال دهنده های مناسب استفاده شود.
ابزار آلات به درستی نگهداری و استفاده شوند.
وسایل حفاظت فردی مناسب پوشیده شوند.

• کلید اتوماتیک هیوندای

• خازن لیفاسا

• رگولاتور پی کی سی