انکودر چیست؟
شکل ۱ نشان دهنده یک انکودر چرخشی است که به آن روتاری انکودر (Rotary Encoder) یا شفت انکودر (Shaft Encoder) هم میگویند. اگر کسی با انکودر آشنایی نداشته باشد، با دیدن این تجهیز، احتمالاً آن را با موتور اشتباه میگیرد. فکر میکند که با برق دادن به آن، شروع به چرخیدن میکند؛ اما این تصور کاملاً غلط است.
انکودر تجهیزی برای تشخیص پارامترهای حرکتی مانند زاویه چرخش، سرعت، مسافت، جهت و موقعیت است که در ماشینآلات و تجهیزات صنعتی روی موتور یا عملگر چرخشی نصب میشود. انکودر در خانواده سنسورها قرار میگیرد، زیرا حرکت مکانیکی (چرخشی یا خطی) را به یک سیگنال الکتریکی تبدیل کرده و فیدبکِ پارامترهای حرکتی (سرعت، مسافت، جهت و …) را به واحد کنترلکننده مانند PLC میفرستند. PLC، بعد از بررسی فیدبکها، فرمانهای لازم را به عملگرها ارسال میکند.
اهمیت شفت انکودر در صنعت
امروزه تشخیص و کنترل دقیق حرکت بهخصوص در سرعتهای بالا، حائز اهمیت است. بسیاری از تولیدات، وابسته به اندازهگیریِ دقیقِ جهت حرکت، موقعیت شی، مقدار جابهجایی، سرعت حرکت، شمارش تعداد آنها و غیره هستند، که تشخیص این موارد، توسط انسان کاری بسیار سخت و زمانبر یا غیرممکن است. بنابراین از بین هزاران سنسوری که در صنعت وجود دارد، انکودرها روانه بازار شدند تا بتوانند، زاویه چرخش، فاصله جابهجایی، سرعت چرخش و هر آنچه مربوط به حرکت (motion) است را تشخیص دهند.
برای درک بهتر بگذارید یک مثال بزنم، فرض کنید کانوایر یا نوار نقالهای داریم که باید با سرعت بسیار زیاد، ۲۰ سانتیمتر حرکت کند تا جسمی را از نقطه A به نقطه B ببرد. در نقطه B، جسم توسط ربات برداشته شده و در محل دیگری قرار داده میشود. نکته اینجاست، حرکت کانوایر دقیقا باید ۲۰ سانتیمتر باشد، نه یک سانتیمتر کمتر و نه یک سانتی متر بیشتر. اگر ۱۹ سانتیمتر یا ۲۱ سانتیمتر حرکت کند، جسم بهدرستی در مقابل ربات قرار نمیگیرد و ربات قادر به برداشتن جسم نخواهد بود. بنابراین دقت حرکت کانوایر بسیار مهم است.